تأثیر جهت شیب بر عملکرد و شاخص‌های سطحی خاک در مراتع ییلاقی (مطالعة موردی: مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان)

با توجه به اهمیت داشتن اطلاعات پوشش گیاهی و خاک در جهات مختلف شیب، هدف از تحقیق حاضر ارزیابی تأثیر جهت شیب بر پتانسیل­های عملکردی و شاخص­های سطحی خاک در مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان می­باشد. جهت این بررسی از روش تحلیل عملکرد چشم­انداز (LFA[1]) و در جهات اصلی شیب استفاده شد. بدین منظور در چهار جهت اصلی سه ترانسکت 100 متری با فواصل مشخص مستقر و در طول ترانسکت­ها نوع، طول و عرض لکه­ها و فاصلة بین­لکه­ای اندازه­گیری شد. جهت محاسبة پتانسیل­های عملکردی (پایداری، نفوذپذیری، چرخة مواد­غذایی و شاخص نظام­یافتگی پوشش گیاهی) در جهات مختلف شیب با استفاده از 11 شاخص سطح خاک از دستورالعمل Excel, LFA استفاده شد. جهت بررسی معناداری پتانسیل­های عملکردی از نرم­افزار SAS و آزمون تجزیة واریانس و برای طبقه­بندی میانگین پتانسیل­های عملکردی از آزمون گروه­بندی دانکن استفاده شد. برای بررسی شاخص­های سطحی خاک در امتداد هر ترانسکت­ (100متر)، 5 پلات مستقر و 11 شاخص به صورت کیفی و با استفاده از جداول مربوطه امتیازدهی و برای بررسی نرمال­بودن داده­ها از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف استفاده شد. جهت بررسی معناداری خصوصیات سطحی خاک  از آزمون غیرپارامتری کروسکال والیس و طبقه­بندی شاخص­ها از آزمون گروه­بندی دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد پتانسیل­های عملکردی در جهات مختلف دارای اختلاف معنادار است (05/0>P)، به­طوری که بیشترین درصد پتانسیل­های عملکردی در جهت شمال و کمترین مقدار آن در جهت شرق برآورد شد. شاخص نظام­یافتگی پوشش گیاهی برای جهات شمال، جنوب، شرق و غرب به ترتیب 53/0، 43/0، 38/0 و 51/0 برآورد شد. همچنین نتایج نشان داد به ­جز شاخص­های پوشش کریپتوگام و میکروتوپوگرافی، تمامی شاخص­های مورد بررسی در جهات مختلف دارای اختلاف معنادار می­باشند (05/0>P). نتایج تحقیق حاضر حاکی از تأثیر جهت بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک جهت اعمال مدیریت صحیح و بهینه می­باشد. همچنین جهت دامنه­ها می­تواند تأثیر مهمی بر پتانسیل­های عملکردی اکوسیستم مرتعی داشته باشد. [1] - Landscape Function Analysis